Kırım Köyü İncelemesi (Kaynaklarla)

Kırım Köyü incelemesi (İleri Gazetesi - 09-02-2010)

Kırım Köyünde yaptığımız Saya Gezimi Oyunu çekiminden sonra bu köyle ilgili araştırma yapmayı düşündük.
Kırım Köyü çocukluk yıllarımın geçtiği, anılarla hatırladığım ecdat yurdu…Uzun süredir araştırdığım halde köyle ilgili yeterli bilgiye ulaşamamıştım.Bugüne kadar elde ettiğim bilgileri sizlerle paylaşmak isterim.

Köyün tarihiyle ilgili aldığım ilk not, Osmanlı Arşivlerinde çalışan dostum- arkadaşım Orhan Sakin’’in yolladığı mesajdı. Yıl 1840- Kırım Köyü Sorgun Kazasına bağlı bir köy, topraklarının yarısı Anteplizade Fethullah Efendiye, diğer yarısı da Aşıkpaşa Vakfına bağlı. Bu belge kayıtlarına göre köyde yaşayan hane sahiplerinin isimleri şöyledir:

1-Abdurrahman oğlu Mustafa,
2-Emir oğlu Satılmış,
3- Emir oğlu Ebubekir,
4- Çavdar oğlu Ebubekir,
5- Çavdar oğlu Mustafa,
6- Çavdar oğlu Abdullah,
7- Kırımlı oğlu Hüseyin,
8- Sofu oğlu Mehmet,
9- Sofu oğlu Bekir,
10- Kösçü oğlu Ali,
11- Kör Hasan oğlu Musa,
12- Abdurrahman oğlu Ahmet,
13- Mirahor oğlu Mehmet,
14- Tacir oğlu Memiş,
15- İmam oğlu Halil Efendi (Köy İmamı),
16- İskilipli oğlu Ali,
17- Çoban oğlu Murat….

Kırım Köyü ile ilgili edindiğim ikinci önemli kayıt, Süleyman Duygu’’nun Yozgat’’ Tarihi ve Çapanoğulları- Orhan Sakin’’in Bozok Sancağı ve Yozgat isimli kitaplarında yer alan bilgiler, köyün tarihi hakkında bize önemli ip uçları veriyor.

“ Kırım Savaşından sonra 1854- 1865 Kafkasya, Kırım ve diğer Türk illerinden Anadolu’’ya bir milyondan fazla nüfus göç etmiş Bunlardan bir kısmı da Yozgat çevresine yerleştirilmiş.

Kırım Türklerinin bir kısmı Yozgat’’ın merkezine, Çerkezler ise çoğunlukla Sarıkaya kazası Merkezi ile Poyrazlı, Karabacak gibi köylere yerleştirilmişlerdir.” (İsmail Cansız- Osmanlı Döneminde Yozgat’’ta Sosyal ve Kültürel Hayat)

Bilindiği gibi Yozgat merkezinde (Develik adıyla) bir Tatar Mahallesi vardı. Merkez köylerin bazılarında da Kırım Tatarlarının olduğu bilinmekteydi.
Kırım Köyüne ilk yerleşenlerin de Tatarlar olduğu biliniyor. Bu bilgiler adeta kaynaklarla örtüşmekte olup, Kırım isminin buradan alınma ihtimalini kuvvetlendiriyor.

KIRIM BİR TATAR KÖYÜDÜR

Kırım Köyünün tarihini araştırırken şu bilgiye de ulaştık. Köy merkeze bağlı değil, Sorgun kazasına bağlı olup yerleşim alanı bugünkü merkezin daha gerisinde kalan tarla bir alanda kurulduğunu gösteriyor. İki ayrı mezarlığın bulunması yerleşimin iki parça olduğu gerçeğini ispatlıyor.

Köyün tarihini araştırmak üzere “Ankara Kırım Türkleri Derneği ” temsilcileriyle de köye giderek bazı araştırmalarda bulunduk. Bu soruşturmayı devam ettirdik.
Köyün yaşlılarından olan babam Satılmış Sargın’’a köyün tarihini sorduk. Babamın anlattığı bu bilgileri de sizlerle paylaşmak istedim.

1840 yılı kayıtlarında belirtildiği gibi Sofuoğulları Sülalesi (Sofuoğu Mehmet ve Bekir), Yetim Osman’’ın üç evladından ikincisi olup, Yetimler Sülalesi olarak da bilinmektedir. Babamın anlattıklarına göre köyde yaşayan sülaleler:

Yetimler Sülalesi, Müdürler, Gafarlar, Mamıklar, Hotosman, Hanifin Çavuş (Mulla Mustafa), Tantışlar, Fındılılar, Zeynoğulları, Fadişin İbrahim, Haşim Ağa, Omuşun Seyit, Omarın Üsük, Tohancılar, Tatarlar, Veli Efendi, Kürt Yusuf, Çik Hasan, Recepgil, Köçcuoğlu, aileleri…

Köyde arazi isimleri: Doğru Dere, Han Özü (burada bir hanın bulunma ihtimali çok büyük), Han Burun, Yalnız Mezar, Kömün Ören, Karazirahat (yatır olduğu sanılıyor), Akçadağ (bölgenin en yüksek tepesi olup sönmüş yanardağ), Gızların Kaya, Küçük ve Büyük Kale, Dağın Ardı, Hezenlik, Kırım Özü, Gavur Tepesi, Yanağra, İbişin Bükü, Gün Tepesi, Emir Gayası, Garının Pınar, Mistonyazı, Ali Bağın Damyeri, Eski Han, KomYeri, Mahkeme Tepesi, Sadığın Yeri, Garga Burun, Isıtmalı, Gargabudu…

1900 lü yılların başında köyde bulunan köy odaları: Veli Efendinin Oda, Gafarın Hasanın odası, Hanifi Çavuşun oda, Omuşun Abdullanın odası, Zeynoğlunun oda… Köyün Cumhuriyet dönemindeki ilk eğitmenleri: Eğitmen Karaçavuş, Evcili Kadir, Eğitmen Osman. Gafarın Hasanın odada yeni Türkçe okutmuşlar.

Köyün geçim kaynağı, tarım, ziraat ve hayvancılık… Köy Orman köyü olduğu için daha çok hayvancılıkla geçimini sağlıyor.

Tarım alanlarının yeterli olmaması ekonomiyi diğer alanlara kaydırmış. Köy göç veren bir yerleşim alanı olarak biliniyor. Bu nedenle büyümesi, beklenirken sürekli göç vermiş ve hane sayısı düşmüştür.
Köye 5 km. uzaklıkta bulunan Kırım Obası olarak da bilinen - Eski Mulla Hasanın -Kürt obası da buraya bağlıdır.

Köyün Yozgat’’a uzaklığı 15 km. olup. eski yol Kabak Tepe güzergahı terk edilerek köy Hattusas yolundan şehre bağlanmaktadır. Yine 1900 lü yılların başında köylülerin ekinlerini üğütmek üzere gittikleri su değirmenleri:

Sarlarlı Karabekirin değirmen, Kırımlı Veli Efendinin Değirmeni, Kırımlı Sağıp Efendinin Değirmeni, Çatalkapılı Değirmen, Haydar Çavuşun, Bayatların sobalı, Cevizli Değirmen, Topal Hamzanın ve Ömer Rahminin Değirmeni…

Ahmet SARGIN
Yozgat Şairler ve Yazarlar Birliği
Başkanı

(Sayın Ahmet SARGIN hocamıza yaptığı çalışmadan dolayı köyümüz adına teşekkür ediyorum.)